KIDUNG JAWA TENGAH: Saka Pedalaman Budaya Nusantara

Dening Adha Hafidh Mujtahid (02 / XI-8)

Kidung iku tembang utawa lagu tradisional Jawa sing biasane ngemot piwulang, crita, utawa doa. Kidung iki asring digendhèng ing upacara-upacara adat, acara keagamaan, lan uga kanggo hiburan. Teks kidung biasane nduweni irama lan melodi sing khas, lan isine bisa mujudake ajaran moral, filosofis, utawa crita saka sejarah lan mitologi Jawa. Kidung nduweni peran penting ing nguri-uri lan njaga tradisi lan budaya Jawa.

Ing tlatah Jawa, kidung bisa dipérang dadi sawetara jinis adhedhasar daerah. Kaping telu daerah utama sing dikenal yaiku Jawa Tengah, Jawa Timur, lan Jawa Barat. 

Artikel iki bakal ngrembug bab kidung ing Jawa Tengah, sanajan ana akeh kidung sing ana ing tlatah Jawa lan daerah liyane. Fokus utama artikel iki yaiku kidung-kidung sing misuwur lan khas saka Jawa Tengah. Kita bakal mbahas sejarah, makna, lan fungsi kidung-kidung iki ing budaya lan tradisi masyarakat Jawa Tengah.

Sejarah kidung ing Jawa Tengah nduweni akar sing jero lan penting ing budaya lan tradisi masyarakat Jawa Tengah. Kene aku bakal njlentrehake sejarah kidung kanthi taun-taun spesifik, maknane, lan fungsine.

1. Jaman Kerajaan Mataram Kuno (sekitar abad ke-8 - 10 M)

  • Sejarah : Ing jaman iki, kerajaan Mataram Kuno nganut agama Hindu lan Buddha. Kidung-kidung muncul minangka tembang ritual kanggo upacara agama.
  • Makna : Kidung-kidung iki ngemot piwulang moral, puji-pujian marang para dewa, lan unsur-unsur spiritual.
  • Fungsi : Digunakake ing upacara-upacara keagamaan kanggo nyembah dewa-dewi lan njaga harmoni spiritual.

2. Jaman Kerajaan Majapahit (1293 - 1500 M)

  • Sejarah : Majapahit minangka kerajaan sing kuat lan nduwèni pengaruh gedhe marang budaya Jawa. Sastra lan seni berkembang pesat.
  • Makna : Kidung digunakake kanggo ngluhuraké raja lan leluhur, uga minangka alat kanggo ngajar nilai-nilai moral lan filosofis. 
  • Fungsi : Tembang kidung dianggo ing upacara kerajaan lan acara budaya, njaga warisan leluhur lan identitas budaya.

3. Jaman Kerajaan Demak (1475 - 1554 M)

  • Sejarah : Demak minangka kerajaan Islam pertama ing Jawa Tengah. Islamisasi mulai nyebar ing wilayah iki. 
  • Makna : Kidung-kidung diadaptasi kanggo nyebarake ajaran Islam lan nilai-nilai spiritual anyar. 
  • Fungsi : Digunakake ing upacara-upacara Islam lan kanggo ngluhurake para wali, dadi alat dakwah lan pendidikan agama.

4. Jaman Kerajaan Mataram Islam (1587 - 1755 M) 

  • Sejarah : Mataram Islam nduweni pengaruh sing gedhe marang budaya Jawa Tengah lan ngenalake kidung-kidung anyar sing nyampur unsur Hindu, Buddha, lan Islam.
  • Makna : Kidung-kidung iki ngemot piwulang moral, spiritual, lan filosofi saka macem-macem agama sing ana ing Jawa Tengah. 
  • Fungsi : Digunakake ing upacara-upacara kerajaan, ritual adat, lan upacara keagamaan, kanggo njaga lan ngluhuraké budaya.

5. Abad 19 - 20 M 

  • Sejarah : Ing jaman kolonial lan pasca-kemerdekaan, kidung-kidung dianggep penting kanggo njaga identitas budaya.
  • Makna : Kidung dadi lambang perlawanan budaya lan ngluhuraké warisan leluhur. 
  • Fungsi : Diwaca lan disuarakake ing acara budaya, njaga warisan leluhur lan nggawe rasa kesatuan ing masyarakat.

Makna lan Fungsi Kidung Jawa Tengah miturut garis gedhe:

  • Makna : Kidung-kidung ngemot nilai-nilai moral, filosofis, lan spiritual sing penting kanggo masyarakat Jawa Tengah. Iki uga minangka alat kanggo nyebarake ajaran agama lan ngluhuraké leluhur. 
  • Fungsi : Kidung digunakake ing upacara-upacara adat, keagamaan, lan acara budaya. Iki njaga harmoni sosial, spiritual, lan budaya, uga minangka alat pendidikan moral lan etika.

Kanthi mangkono, kidung ing Jawa Tengah nduweni peran penting ing nguri-uri lan nglestarekake budaya lan tradisi masyarakat Jawa Tengah, saka jaman kuna nganti saiki.

Komentar

Posting Komentar

Postingan populer dari blog ini

Kaldu Kokot Sumenep : Harta Karun saka Wetan Madura

Gambar
Dening Rani Aulia Pramodhawardani (27 / XI-8) Kaldu kokot iku salah siji panganan khas Sumenep, Madura, Jawa Timur. Saka jenenge, isoh disimpulke menawa panganan ini kalebu panganan sing ekstrem utawa hardcore. Miturut situs resmi Kemdikbud, kaldu kokot iku kalebu panganan abot sing digawe saka kikil utawa bagian telapak sikil sapi, banjur isi kacang ijo, jeroan utawa tetelan sapi koyo iso, babat, paru, lan uga lontong. Perpaduan rasa gurih asin saka kacang ijo lan kikil uga tetelan ing kaldu kokot, soyo gawe selera mangan soyo gedhe. Kaldu kokot iku bagian saka warisan budaya lan tradisi khas Sumenep. Kurang luwih, kaldu kokot iki wis ana nalika zaman mbiyen, sekitar puluhan utawa atusan tahun kepungkur. Nanging, tekan saiki kaldu kokot isih tetep kondhang lan akeh didol ing pinggiran dalan Sumenep. Salah siji panggonan sing isih dodolan kaldu kokot yaiku warung Bu Sunarsih. Ing warung iku, sak porsi kaldu kokot regane Rp 50.000,00. Amarga porsine gedhe, sak porsi bisa kanggo wong 2-3...
Baca selengkapnya

SENI REOG CAMPUR BAWUR

Gambar
Dening Rasto Prabowo Sujatmiko (28 / XI-8) Kesenian seni Reog Campur Bawur ing Desa Kaligentong Panaliten menika gadhah ancas kangge mangertosi pangrembakanipun kesenian Reog Campur Bawur ing Desa Kaligentong wiwit taun 2010-2021 saha pangaribawanipun tumrap kahanan masarakat ing Desa Kaligentong Metode kang digunakake sajrone panliten iki yaiku metode historis. Tata cara historis kaperang dadi 4, yaiku heuristik utawa koleksi sumber, verifikasi sumber utawa kritik kang dumadi saka kritik internal lan kritik eksternal, interpretasi utawa interpretasi, lan historiografi utawa panulisan sejarah. Asiling panaliten menika awujud pengembangan Kesenian Reog Campur Bawur ing Desa Kaligentong Kecamatan Gladagsari Kabupaten Boyolali taun 2010-2021 Kesenian iki diciptakake amarga adhedhasar tradhisi khas Desa Kaligentong yaiku kenduri udan dawet. Ing taun 2007 kesenian kasebut diowahi saka tari dadi Kesenian Reog kanggo ngurmati para leluhur Desa Kaligentong. Ing taun 2010, kesenian iki ngalami ...
Baca selengkapnya

Kenduren : wujud kebersamaan lan solidaritas masyarakat

Gambar
Dening Andika Wahyu Prayoga (5 / XI-8) Kenduren utawa slametan yaiku tradisi turun menurun ingkang ditindakake dening masyarakat jawa dadi wujud syukur marang gusti Allah, lan duweni biji sosial kang becik ing tengahing masyarakat. Kenduren mlebu tradisi kang penting banget kanggo masyarakat jawa. Kenduren mulang awake dewe kanggo luwih bersyukur dhuwur marang nikmat kang wis diwenehake gusti Allah, lan karo kanggo padha padha ngedum ugaa kanggo memerat tali silaturahmi antar tangga teparo. Kenduren ya kui siji prastawa sosial lan budaya kang dianakake masarakat jawa kanggo ngrayakake momen-momen penting, kaya kelairan, nikahan, mengeti dino wong mati utawa malah kanggo ngurmati leluhur. Kenduren biyasane dianakake ing omah utawa ing papan sing wis ditentokake , karo ngundang sedulur, tetangga, lan sanak sedulur kanggo rawuh.  Persiapan kenduren dipersiapke adoh-adoh dina, saka persiapan panganan nganti panggonane acara. Salah siji ciri khas kenduren iku keberagaman panganan kang...
Baca selengkapnya